مراقبت از زخم یکی از مسائل مهم دنیای پزشکی است. اهمیت این موضوع به حدی است که واحد زیادی از دروس دانشگاهی دانشجویان علوم پزشکی را به خود اختصاص میدهد. بر همین اساس توجه و مراقبت از زخم در انواع بیماریها مورد توجه افراد متعددی قرار گرفته است. ایجاد زخم در حالت کلی دلایل مختلفی چون شرایط زیست و پیشینه افراد دارد.
سطح پوست انسان از لایه های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام این لایهها مسئول محافظت از بدن در شرایط مختلف هستند. بر همین اساس مراقبت از پوست موضوعی است که باید به طور کامل به آن پرداخته شود.
وظایف پوست برای جلوگیری از زخم
در راستای مراقبت از زخم میتوان گفت پوست اولین سطح دفاعی بدن در برابر مخاطرات طبیعی است. وظایفی چون کنترل درجه حرارت بدن و ایجاد حس و درک را عهده دارد. از مواردی که میتواند به سطح پوست آسیب برساند کمبود انواع ویتامین ها از جمله ویتامین دی است. که این کمبود در برخی از موارد به واسطه غذاها و در شرایط دیگر با مکمل ها جبران میشود.
باید به این نکته نیز توجه شود که کمبود انواع ویتامین ها سطح پوست را با مشکلات متفاوتی مواجه میکند که این مشکلات در نهایت به ایجاد زخم و آسیب در تمام بدن منجر میشود.
تعریف زخم
هر نوع پارگی یا باز شدن سطح پوست که باعث آسیب رسیدن به بافت های بدن شود را زخم میگویند. زخم ها انواع مختلفی دارند که اگر سطح پوست را درگیر کرده باشند با مراقبت های ساده خانگی بهبود می یابند، اما در موارد دیگر که زخم و جراحت عمیق در پوست ایجاد میشود، نیاز به مراقبتهای پزشکی و در برخی موارد به پانسمانهای روزانه احتیاج است. زخم ها با توجه به سطحی که از پوست درگیر میکنند به دسته های مختلفی تقسیم میشوند که در ادامه به آنها میپردازیم:
زخم های باز
این زخمها در سطح بدن ایجاد میشوند و عمق زیادی از پوست را درگیر میکنند. زخمهای باز با توجه به شرایطی که دارند احتیاج به مراقبتهای مختلفی در طول درمان دارند.
زخم های بسته
این نوع زخمها در سطح بدن ایجاد می شوند و عمق زیادی از پوست را درگیر نمیکنند. بر همین اساس احتیاج به مراقبت های خاصی ندارند و با مراقبت اولیه بهبود می یابند.
بریدگی
این زخمها در اثر اصابت جسم نوک تیز یا موارد دیگر در سطح پوست ایجاد میشوند که با توجه به شدت بریدگی به مراقبتهای مختلفی احتیاج دارند.
پارگی
به جراحات عمیق پوستی پارگی گفته میشود. پارگی ها عمدتا در تصادف ها و یا حوادث خطرناک به وجود می آیند که اگر به موقع به آنها رسیدگی نشود حوادث ناگواری را برای افراد رقم میزند.
کوفتگی
این زخم ها در مراحل اولیه علائمی روی سطح پوست ندارند. اما بعد از مدتی میتوانند برای پوست و بدن خطرناک باشند. به این نوع از زخم ها زخم پنهان میگویند که به اعضای داخلی بدن آسیب فراوانی میزنند. بر همین اساس میتوان گفت که در مراحل بعدی باعث آسیب جبران ناپذیری به بدن افراد میشوند.
مراحل مراقبت از زخم
در راستای مراقبت از زخم میتوان گفت زخمها با توجه به شدت و عمقی که دارند برای بهبودی مراقبتهای متفاوتی را نیاز دارند. که این مراقبت ها در برخی از موارد در خانه نیز صورت میگیرد، اما برای زخم های عمیق تر بهتر است از روش های دیگر و مراقبت های ویژه استفاده کرد. بر همین اساس در ادامه به توضیح مراحل مراقبت و التیام از زخم میپردازیم:
1. التهابی
این مرحله در بیشتر زخم ها بلافاصله بعد از ایجاد زخم صورت میگیرد. در این مرحله بدن افراد با توجه به بازه زمانی که زخم ایجاد شده است، واکنش های متفاوتی را انجام میدهد. برخی از افراد در مراحل اولیه ایجاد زخم واکنشهای شدیدی نشان میدهد، اما در برخی دیگر از افراد در مراحل اولیه التهاب زیادی ایجاد میشود. لازم به ذکر این مرحله بین 3 تا 6 روز به طول می انجامد.
2. تکثیر سلولی
در این مرحله مراقبت از زخم باید توجه شود که تکثیر سلولی بازه حساس در بهبودی و مراقبت از زخم است. هرگونه فعالیتهایی در جهت بهبود زخم در این بازه به نتایج مطلوبی منجر میشود. این مرحله 3 الی 4 روز به طول می انجامد که بعد از عبور این مرحله اسکارهایی در سطح پوست ایجاد میشود که از زخم در مراحل بعدی محافظت میکند. اسکارها در مراحل مختلف درمان زخم سفت میشوند، اما در نهایت با بهبودی کامل زخم اثر کمی از خود به جای می گذارند.
3. رشد
رشد آخرین قسمت مراقبت از زخم است. بر همین اساس 21 روز بعد از ایجاد زخم و طی کردن مراحلی که در بالا به آنها اشاره شد رشد اتفاق می افتد. کلاژنی که در سطح پوست ایجاد شده طی سالهای مختلف از زخم و پوست محافظت میکند و باعث بهبودی کامل زخم میشود. ذکر این نکته ضروری است افرادی که پوست آنها تیره است مقدار زیادی از کلاژن در سطح پوست آنها باقی میماند و ممکن است منجر به ایجاد لک شود.
بهبود زخم
در راستای مراقبت از زخم ذکر این نکته ضروری است که فرایند مراقبت و بهبودی پوست پروسه زمانبری است و لازم است تا در این مرحله افراد صبر و حوصله کافی داشته باشند. بر همین اساس در ادامه به مراحل بهبود زخم میپردازیم:
1. بهبودی اولیه
در این مرحله لبههای زخم به هم نزدیک میشوند و اسکارهایی را در سطح پوست به وجود می آورد.
2. بهبودی ثانویه
در این مرحله لبههای زخم از هم دور میشوند و بر همین اساس شرایط به وجود آمدن اسکار به وجود می آید و در برخی موارد عفونت نیز زخم را دچار آسیبهای بیشتری میکند.
3. بهبودی ثالثیه
در این نوع از بهبودی لبههای زخم باز است و امکان ایجاد عفونت در سطح پوست زیاد میشود و زخم ها در مدت زمان طولانی مدت التیام میابند.
عوامل موثر در مراقبت از زخم
عوامل بدنی و ذهنی زیادی در مراقبت از زخم تاثیر دارند که این موارد برای افراد مختلف متفاوت است که در ادامه برخی از این موارد میپردازیم:
سن
سن افراد یکی از مهم ترین عوامل در سرعت بهبودی زخم است. بدن کودکان در سنین پایین بیشتر از بزرگسالان به انواع مراقبت ها در جهت بهبود زخم پاسخ میدهد و بهبودی زودتر اتفاق می افتد.
سبک زندگی
شرایط بدنی مناسب و مقاومت افراد در برابر انواع بیماریها یکی از مهمترین عوامل در بهبودی زخم هاست. بر همین اساس نوع تغذیه و ویتامینهای دریافتی بدن در بهبود زخم ها و ایجاد اسکار نقش اساسی دارند.
بیماری های زمینه ایی
ابتلا افراد به انواع بیماری ها از جمله دیابت تاثیرات سوئی در بهبود زخمها دارند. برای مثال افراد دیابتی با توجه به شرایط بدنیشان زخم ها دیرتر بهبود میابند و اسکارها در طولانی مدت جایگزین زخم ها میشوند.
داروها
با توجه به اینکه افراد در طول درمان از چه نوع داروهایی استفاده میکنند که باعث ایجاد تفاوت در شرایط بهبود افراد میشود. در واقع بدن افراد به داروهای مختلف پاسخ متفاوت میدهد که همین موضوع در روند درمان زخم تاثیر زیادی دارد.
سخن آخر
در این نوشتار به زخم و مراقبت از زخم پرداخته شد. بدن افراد با توجه به شرایط جسمی و محیطی واکنشهای متفاوتی به مراقبت از زخم نشان میدهند بر همین اساس لازم است تا در مراحل اولیه ایجاد زخم اطلاعات کافی از شرایط بیمار به دست آوریم که بهترین روش درمان را انتخاب کنیم.
مراقبت از زخم شامل روش های مختلفی میشود. که با توجه به نوع زخم و شرایط بدنی افراد میتوان بهترین روش درمان را انتخاب کرد.
Source: www.webmd.com, www.uhs.wisc.edu
بدون دیدگاه