مراقبت از زخم

مراقبت از زخم یکی از مسائل مهم دنیای پزشکی است. اهمیت این موضوع به حدی است که واحد زیادی از دروس دانشگاهی دانشجویان علوم پزشکی را به خود اختصاص می­دهد. بر همین اساس توجه و مراقبت از زخم در انواع بیماری­ها مورد توجه افراد متعددی قرار گرفته است. ایجاد زخم در حالت کلی دلایل مختلفی چون شرایط زیست و پیشینه افراد دارد.

سطح پوست انسان از لایه های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام این لایه­ها مسئول محافظت از بدن در شرایط مختلف هستند. بر همین اساس مراقبت از پوست موضوعی است که باید به طور کامل به آن پرداخته شود.

وظایف پوست برای جلوگیری از زخم

در راستای مراقبت از زخم می­توان گفت پوست اولین سطح دفاعی بدن در برابر مخاطرات طبیعی است. وظایفی چون کنترل درجه حرارت بدن و ایجاد حس و درک را عهده دارد. از مواردی که می­تواند به سطح پوست آسیب برساند کمبود انواع ویتامین ها از جمله ویتامین دی است. که این کمبود در برخی از موارد به واسطه غذاها و در شرایط دیگر با مکمل ها جبران می­شود.

باید به این نکته نیز توجه شود که کمبود انواع ویتامین ها سطح پوست را با مشکلات متفاوتی مواجه می­کند که این مشکلات در نهایت به ایجاد زخم و آسیب در تمام بدن منجر می­شود.

تعریف زخم

هر نوع پارگی یا باز شدن سطح پوست که باعث آسیب رسیدن به بافت های بدن شود را زخم می­گویند. زخم ها انواع مختلفی دارند که اگر سطح پوست را درگیر کرده باشند با مراقبت های ساده خانگی بهبود می یابند، اما در موارد دیگر که زخم و جراحت عمیق در پوست ایجاد می­شود، نیاز به مراقبت­های پزشکی و در برخی موارد به پانسمان­های روزانه احتیاج است. زخم ها با توجه به سطحی که از پوست درگیر می­کنند به دسته های مختلفی تقسیم می­شوند که در ادامه به آنها می­پردازیم:

زخم های باز

این زخم­ها در سطح بدن ایجاد می­شوند و عمق زیادی از پوست را درگیر می­کنند. زخم­های باز با توجه به شرایطی که دارند احتیاج به مراقبت­های مختلفی در طول درمان دارند.

زخم های بسته

این نوع زخم­ها در سطح بدن ایجاد می شوند و عمق زیادی از پوست را درگیر نمی­کنند. بر همین اساس احتیاج به مراقبت های خاصی ندارند و با مراقبت اولیه بهبود می یابند.

بریدگی

این زخم­ها در اثر اصابت جسم نوک تیز یا موارد دیگر در سطح پوست ایجاد می­شوند که با توجه به شدت بریدگی به مراقبت­های مختلفی احتیاج دارند.

پارگی

به جراحات عمیق پوستی پارگی گفته می­شود. پارگی ها عمدتا در تصادف ها و یا حوادث خطرناک به وجود می آیند که اگر به موقع به آنها رسیدگی نشود حوادث ناگواری را برای افراد رقم می­زند.

کوفتگی

این زخم ها در مراحل اولیه علائمی روی سطح پوست ندارند. اما بعد از مدتی می­توانند برای پوست و بدن خطرناک باشند. به این نوع از زخم ها زخم پنهان می­گویند که  به اعضای داخلی بدن آسیب فراوانی می­زنند. بر همین اساس می­توان گفت که در مراحل بعدی باعث آسیب جبران ناپذیری به بدن افراد می­شوند.

مراحل مراقبت از زخم

در راستای مراقبت از زخم می­توان گفت زخم­ها با توجه به شدت و عمقی که دارند برای بهبودی مراقبت­های متفاوتی را نیاز دارند. که این مراقبت ها در برخی از موارد در خانه نیز صورت می­گیرد، اما برای زخم های عمیق تر بهتر است از روش های دیگر و مراقبت های ویژه استفاده کرد. بر همین اساس در ادامه به توضیح مراحل مراقبت و التیام از زخم می­پردازیم:

1. التهابی

این مرحله در بیشتر زخم ها بلافاصله بعد از ایجاد زخم صورت می­گیرد. در این مرحله بدن افراد با توجه به بازه زمانی که زخم ایجاد شده است، واکنش های متفاوتی را انجام می­دهد. برخی از افراد در مراحل اولیه ایجاد زخم واکنش­های شدیدی نشان می­دهد، اما در برخی دیگر از افراد در مراحل اولیه التهاب زیادی ایجاد می­شود. لازم به ذکر این مرحله بین 3 تا 6 روز به طول می انجامد.

2. تکثیر سلولی

در این مرحله مراقبت از زخم باید توجه شود که تکثیر سلولی بازه حساس در بهبودی و مراقبت از زخم است. هرگونه فعالیت­هایی در جهت بهبود زخم در این بازه به نتایج مطلوبی منجر می­شود. این مرحله 3 الی 4 روز به طول می انجامد که بعد از عبور این مرحله اسکارهایی در سطح پوست ایجاد می­شود که از زخم در مراحل بعدی محافظت می­کند. اسکار­ها در مراحل مختلف درمان زخم سفت می­شوند، اما در نهایت با بهبودی کامل زخم اثر کمی از خود به جای می گذارند.

3. رشد

رشد آخرین قسمت مراقبت از زخم است. بر همین اساس 21 روز بعد از ایجاد زخم و طی کردن مراحلی که در بالا به آنها اشاره شد رشد اتفاق می افتد. کلاژنی که در سطح پوست ایجاد شده طی سالهای مختلف از زخم و پوست محافظت می­کند و باعث بهبودی کامل زخم می­شود. ذکر این نکته ضروری است افرادی که پوست آن­ها تیره است مقدار زیادی از کلاژن در سطح پوست آنها باقی می­ماند و ممکن است منجر به ایجاد لک شود.

بهبود زخم

در راستای مراقبت از زخم ذکر این نکته ضروری است که فرایند مراقبت و بهبودی پوست پروسه زمان­بری است و لازم است تا در این مرحله افراد صبر و حوصله کافی داشته باشند. بر همین اساس در ادامه به مراحل بهبود زخم می­پردازیم:

1. بهبودی اولیه

در این مرحله لبه­های زخم به هم نزدیک می­شوند و اسکارهایی را در سطح پوست به وجود می آورد.

2. بهبودی ثانویه

در این مرحله لبه­های زخم از هم دور می­شوند و بر همین اساس شرایط به وجود آمدن اسکار به وجود می آید و در برخی موارد عفونت نیز زخم را دچار آسیب­های بیشتری می­کند.

3. بهبودی ثالثیه

در این نوع از بهبودی لبه­های زخم باز است و امکان ایجاد عفونت در سطح پوست زیاد می­شود و زخم ها در مدت زمان طولانی مدت التیام میابند.

عوامل موثر در مراقبت از زخم

عوامل بدنی و ذهنی زیادی در مراقبت از زخم تاثیر دارند که این موارد برای افراد مختلف متفاوت است که در ادامه برخی از این موارد می­پردازیم:

سن

سن افراد یکی از مهم ­ترین عوامل در سرعت بهبودی زخم است. بدن کودکان در سنین پایین بیشتر از بزرگسالان به انواع مراقبت ها در جهت بهبود زخم پاسخ می­دهد و بهبودی زودتر اتفاق می افتد.

سبک زندگی

شرایط بدنی مناسب و مقاومت افراد در برابر انواع بیماری­ها یکی از مهم­ترین عوامل در بهبودی زخم هاست. بر همین اساس نوع تغذیه و ویتامین­های دریافتی بدن در بهبود زخم ها و ایجاد اسکار نقش اساسی دارند.

بیماری های زمینه ایی

ابتلا افراد به انواع بیماری ها از جمله دیابت تاثیرات سوئی در بهبود زخم­ها دارند. برای مثال افراد دیابتی با توجه به شرایط بدنیشان زخم ها دیرتر بهبود میابند و اسکارها در طولانی مدت جایگزین زخم ها می­شوند.

داروها

با توجه به اینکه افراد در طول درمان از چه نوع داروهایی استفاده می­کنند که باعث ایجاد تفاوت در شرایط بهبود افراد می­شود. در واقع بدن افراد به داروهای مختلف پاسخ متفاوت می­دهد که همین موضوع در روند درمان زخم تاثیر زیادی دارد.

سخن آخر

در این نوشتار به زخم و مراقبت از زخم پرداخته شد. بدن افراد با توجه به شرایط جسمی و محیطی واکنش­های متفاوتی به مراقبت از زخم نشان می­دهند بر همین اساس لازم است تا در مراحل اولیه ایجاد زخم اطلاعات کافی از شرایط بیمار به دست آوریم که بهترین روش درمان را انتخاب کنیم.

مراقبت از زخم شامل روش های مختلفی می­شود. که با توجه به نوع زخم و شرایط بدنی افراد می­توان بهترین روش درمان را انتخاب کرد.

Source: www.webmd.com, www.uhs.wisc.edu